İsim anlamları – D
DADAŞ: (Tür.) Er. 1. Erkek kardeş. 2. Delikanlı, babayiğit.
DAFİ: (Ar.) Er. l. Defeden, gideren. 2. Savan, savuşturan, iten.
DAĞAŞAN: (Tür.) Er. – Dağaşan.
DAĞDELEN: (Tür.) Er. – (bkz. Dağaşan).
DAĞHAN: (Tür.). – Eski Türklerde dağ tanrısı. – İsim olarak kullanılmaz.
DAĞTEKİN: (Tür.) Er. – (bkz. Dağaşan).
DAHHAK: (Ar.) Er. – Çok gülen, çok gülücü. – Daha çok lakab olarak kullanılır.
DAHİ: (Ar.) Er. – Üstün zeka sahibi.
DAHİYE: (Ar.) Ka. – (bkz. Dahi).
DAİM: (Ar.) Er. – Devamlı sürekli, her zaman.
DALAN: (Tür.) Er. 1. Biçim, şekil. 2. İnce, narin, zarif.
DALAY: (Tür.) Ka. – Deniz.
DALAYER: (Tür.) Er. – Deniz adamı.
DALDAL: (Tür.) Er. – Kahraman, yiğit-
DALGA: (Tür.). 1. Denizin yel esince oynayıp kabarması. 2. Denizde hareketli su kütlesi. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DALOKAY: (Tür.) Er. – Çok beğenilen.
DALYA: (Tür.) Ka. – Yıldız çiçeği.
DAMAN: (Fars.) Er. 1. Etek. 2. Bir dağ silsilesinin eteğinde uzanan bölge.
DAMLA: (Tür.) Ka. 1. Bir sıvıdan ayrılarak düşen parça halinde, küçük miktar, katre. 2. Belli miktarlarda akıtılarak kullanılan ilaç.
DANA: (Fars.) Er. 1. Bilen, bilici, bilgin.
DANİŞ: (Fars.) Er. 1. Bilim, bilgi, ilim. Ehl-i daniş: Bilgi sahipleri. Daniş-Merd: Bilgili, Tanzimattan önce kadıların yanında stajer olarak çalışan kimse. – Danişmend: Sultan Melikşah’ın alimlerinden emir Danişmend’in kurmuş olduğu bir Türk devlet ve sülalesi.
DANİYAL: (İbr.) Er. – Ben-i İsrail peygamberlerinden biri. “Tanrı benim yargıcımdır” anlamına gelir. İki tane Daniyal vardır: a) Babillilcre esir olmuş genç Daniyal, b) Hz. Nuh ile Hz. İbrahim arasında geçen zamanda yaşayan Daniyal.
DARCAN: (Tür.) Er. 1. Aceleci, sıkıntılı. 2. Serçe.
DAREKUTNİ: (Ar.) Er. – Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. Tanınmış muhaddislerdendir (917-995) yıllan arasında yaşamış 80 yaşında Bağdat’ta vefat etmiştir. Hadis sahasında kıymetli eserleri vardır.
DARGA: (Tür.) Er. – Başkan, lider.
DARİMÎ: (Ar.) Er. – Ebu Muhammed b. Abdurrahman. Hadis bilgini. Müslim ve Ebu İsa hadislerini Darimi’den aldıklarını söylerler. En meşhur eseri Camiu’s-Sahih’dir.
DAVUD: (İbr.) Er. Kendisine kitap olarak Zebur’un gönderildiği büyük peygamberlerden biri. Kur’an-ı Kerim’de 16 yerde ismi geçer. – Türk dil kuralına göre “d/t” olarak kullanılır.
DEDE: (Tür.). 1. Ana ve babanın babası. 2. Ced, ata. 3. Çok yaşlı kimse. 4. Mevlevilikte çile doldurmuş, dervişlik gayesine erişmiş ve dergahta hücre sahibi olmuş kimse. 5. Bektaşilerde şeyh, baba. – Örfte isim olarak kullanılırken, daha çok lakap olarak kullanılır.
DEFİNE: (Ar.) Ka. 1. Yere gömülmüş, kıymetli eşya. 2. Kıymet ve değeri olan kimse veya mal.
DEFNE: (Yun.) Ka. – Akdeniz ikliminde yetişen, yapraklan sert ve üst yüzleri parlak açık sarı çiçek ve güzel kokan defnegillerden bir ağaç.
DEĞER: (Tür.). 1. Bir şeyin tam karşılığı, kıymet, baha. 2. Layık. 3. Bir şeyin sahip olduğu yüksek vasıf. 4. Ehliyet, kabiliyet. 5. Kadir, itibar. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DEHNA: (Ar.). – Kızıl. Kumun rengi dolayısıyla Arabistan’da ıssız iller adıyla anılan bir çölün adı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DEHRİ: (Ar.). – Dünyanın sonsuzluğuna inanıp öteki dünyayı inkar eden, ruhun da cesetle birlikte öldüğüne inanan. Materyalist. İsim olarak kullanılmaz.
DELAL: (Ar.). – İnsana hoş, sevimli görünen hal, naz, işve. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DELFİN: (Yun.). – Yunus balığı. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DELİSTAN: (Tür.) Ka. – İlkbaharda birdenbire kabarmış bahçe. Gelişmiş, içinde her türden bitki bulunan, karışık bahçe.
DEMET: (Tür.) Ka. 1. Bağlanarak, oluşturulan deste. 2. Biçilip bağlanmış ekin. 3. Bir kaynaktan çıkan ışıkların meydana getirdiği ışık destesi, hazne.
DEMİR: (Tür.) Er. – Dayanıklı ve kullanış sahası geniş, mavimsi esmer renkli bir maden.
DEMİRAĞ: (Tür.) Er. – Demirden ağ.
DEMİRALP: (Tür.) Er. – Demir gibi sağlam ve yiğit.
DEMİRAY: (Tür.) Er. – Demir gibi.
DEMİRCAN: – (bkz. Demirağ).
DEMİRDELEN: – (bkz. Demirağ).
DEMİREL: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü eli olan.
DEMİRER: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü kimse.
DEMİRHAN: (Tür.) Er. – Güçlü hükümdar.
DEMİRKAN: (Tür.) Er. – Güçlü soydan gelen.
DEMİRMAN: (Tür.) Er. – Demir gibi güçlü sağlam kimse.
DEMİRÖZ: (Tür.) Er. – Özü demir gibi güçlü olan.
DEMİRŞAH: – (bkz. Demirhan).
DEMİRTEKİN: – (bkz. Demirhan).
DEMİRTUĞ: – (bkz. Demirtekin).
DEMREN: (Tür.) Er. – Okun ucuna geçirilen demir ya da kemik parçası.
DENGİZ: (Tür.) Er. – (bkz. Deniz).
DENGİZER: (Tür.) Er. – Denizci.
DENİZ: (Tür.) Ka. 1. Büyük su kütlesi. 2. Büyük su kütlesindeki dalgalanma.
DENİZALP: (Tür.) Er. – Yiğit denizci.
DENİZCAN: (Tür.) Er. – (bkz. Denizalp).
DENİZER: (Tür.) Er. – Deniz adamı, denizci.
DENİZHAN: (Tür.) Er. 1. Denizlerin hakimi, yöneticisi. 2. Eski Türklerde Deniz tanrısı. – İsim olarak kullanılmaz.
DERBEND: (Ar.) Er. – Kapılar kapısı.
DEREM: (Fars.). – Para, akçe. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DEREN: (Tür.) Ka. – Derleyen, toplayan, ekini biçip toplayan.
DERİM: (Tür.). – Çadır. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DERKAVA: (Ar.) Er. – Afrika’nın kuzeybatısında, Fas-Cezayir’i içine alan müslüman tarikatların genel adı.
DERKAVİ: (Ar.) Er. – Derkava’ya mensup. – (bkz. Derkava).
DERMAN: (Fars.) Er. 1. İlaç. Çare. 2. Takat, kuvvet, güç.
DERSU: (Tür.). – Hepsi, kamilen, baştan başa hep. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DERVİŞ: (Fars.) Er. 1. Allah için alçakgönüllülüğü ve fukaralığı kabul eden veya bir tarikata bağlı bulunan kimse. 2. Fakir ve muhtaç kimse. 3. Daha çok lakap olarak kullanılır.
DERYA: (Fars.) Ka. – Deniz, büyük nehir.
DERYAB: (Fars.). – Akıllı, anlayışlı. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DERYACE: (Fars.) Ka. 1. Küçük deniz. 2. Göl.
DERYADİL: (Fars.) Ka. – Gönlü geniş, herşeyi hoş gören.
DERYANUR: (f.a.i.) Ka. – Nur denizi, deryası.
DESEN: (Fran.) Ka. 1. Renksiz çizim. 2. Kumaş şekli.
DESTAN: (Fars.) Ka. 1. Hikaye, kıssa. 2. Hile, mekr, tenvir. 3. Rüstem’in babasının lakabı.
DESTE: (Fars.) Ka. 1. Demet, tutam, takım. 2. Kabza, tutacak yer. 3.On yapraklık altın varak defteri.
DESTEGÜL: (Fars.) Ka. – Gül demeti, destesi.
DEVA: (Ar.). – İlaç. Çare, tedbir. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DEVAN: (Fars.) Er. 1. Koşan, seğirten, hızlı yürüyen. 2. Koşmak. Süratle, hızla gitmek.
DEVLEDDİN: (Ar.) Er. – Dinin mutluluğu, uğuru, büyüklüğü. – Türk dil kuralı açısından “d/t” olarak kullanılır.
DEVLET: (Ar.). – Bir hükümet dairesinde teşkilatlandırılmış olan siyasi topluluk. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır. Devlet Giray: Kırım hanı (1530-1577). Mübarek Giray’ın oğlu.
DEVLETŞAH: (Fars.) Er. – XV. yy. yetişen en tanınmış İran edebiyatçısı.
DEVRAN: (Ar.) Er. 1. Dünya, felek. 2. Zaman. 3. Talih, yazgı.
DEVRİM: (Tür.) Er. 1. Hareket halinde bir şeyin bir eğri çizerek dönmesi, devretmesi. 2. Köklü değişiklik, inkılap. 3. Eski olduğu fark edileni yıkıp yerine yeni olduğu farz edileni koymak. 4. İhtilal.
DİBA: (Fars.) Ka. 1. Alacalı ipek kumaş. 2. Atlas.
DİBACE: (Fars.) Ka. 1. Kitabın başlangıç kısmı, önsöz. 2. Kitapların süslü sayfaları.
DİCLE: (Tür.). – Yakındoğu’nun Türkiye’den doğan ve Mezopotamya’dan Basra Körfezine dökülen nehirlerden biri. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DİCLEHAN: (Tür.) Er. – Dicle’nin hükümdarı.
DİDAR: (Fars.) Ka. 1. Yüz, çehre. 2. Görme, görüşme. 3. Görüş kuvveti. 4. Açık meydanda.
DİDE: (Fars.) Ka. 1. Göz. 2. Gözcü. 3. Gözbebeği. 4. Gözucu.
DİDEM: (Fars.) Ka. – Gözüm.
DİHYE: (Ar.) Er. – Dihye b. Halife. Kelbi kavmine ait, Hz. Rasûlullah (s.a.s)’ın ticaret ortağı. Hoş tavırlı, kibar, zengin bir tacir. Cebrail (a.s.)’in bazen Dihyetü’l-Kelbi suretinde vahiy getirdiği rivayet olunur.
DİKÇAM: (Tür.) Er. – Çam gibi uzun. Metanetli.
DİKMEN: (Tür.) Er. 1. Koni biçiminde sivri tepe. 2. Dağların en yüksek yeri. 3. Yayla.
DİLAN: (Fars.). – Gönüller, yürekler. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DİLARA: (Fars.) Ka. 1. Gönül alan, gönül kapan, gönül okşayan, gönlü dinlendiren. 2. Bugün elde örneği olmayan eski Türk mürekkep makamlarından biri.
DİLAVER: (Fars.) Er. – Yiğit, yürekli.
DİLAVİZ: (Fars.) Ka – Gönlün takıldığı, gönüle takılan.
DİLAY: (Fars.) Ka. – Gönlü aydınlatan ay.
DİLAZAD: (Fars.) Er. – Gönlü bir şeyle ilgili olmayan, gönlü rahat. Özgür.
DİLBAZ: (Fars.) Ka. 1. Gönül eğlendiren. 2. Güzel söz söyleyen. 3. Yüze hoş görünen.
DİLBER: (Fars.) Ka. – Gönül alıp götüren, güzel.
DİLBERAN: (Fars.) Ka. – Dilberler, güzeller.
DİLBESTE: (Fars.) Ka. – Gönül bağlamış, aşık.
DİLDAR: (Fars.) Ka. 1. Birinin gönlünü almış, sevgili. 2. Abdülbaki Dede’nin terkib ettiği 7 makamdan biri.
DİLDEREN: (Fars.) Ka. – Sevgi toplayan, gönül alan, beğenilen.
DİLEFRUZ: (Fars.) Ka. – Gönül aydınlatan. – (bkz. Dilfüruz).
DİLEK: (Tür.) Ka. 1. Dilenen şey, arzu, istek. 2. İsteme, arzu etme, dileme.
DİLEM: (Fars.) Ka. – Gönül ilacı.
DİLERCAN: (Fars.) Er. – Dilekte, istekte bulunan.
DİLFERAH: (Fars.) Ka. – Gönlü ferah, sevinçli.
DİLFEZA: (Fars.) Ka. – Gönlü genişleten, gönlü artıran.
DİLFÜRUZ: (Fars.) Ka. – Gönüle ferahlık veren, sevindiren.
DİLGE: (Tür.). – Güzel konuşan kimse. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DİLHAN: (Fars.) Er. – Gönülden söyleyen, içten konuşan.
DİLHUN: (Fars.) Er. – İçi kan ağlayan.
DİLKESTE: (Fars.) Ka. – Gönül çekici.
DİLMAN: – (bkz. Dilmen).
DİLMEN: (Fars.) Ka. 1. Güzel. 2. Güzel dil bilen, konuşan, söz söyleyen.
DİLNUR: (Fars.) Ka. – Gönlü nurlu.
DİLRAH: (Fars.) Ka. – Gönül yolu.
DİLRUBA: (Fars.) Ka. 1. Gönül kapan, gönül alan. 2. Tahminen 2 asırlık bir makam.
DİLSAFA: (Fars.) Er. – Gönlü şen, rahat, dertsiz.
DİLSAZ: (Fars.) Er. – Gönül yapan.
DİLSUZ: (Fars.) Ka. – Gönül yakan, yürek yakıcı.
DİLŞAD: (Fars.) Ka. – Gönlü hoş, sevilmiş.
DİLŞAH: (Fars.) Er. – Gönül hükümdarı, şahı.
DİLŞÜKUFE: (Fars.) Ka. – Gönül çiçeği.
DİNÇ: (Tür.) Er. – Gücü kuvveti yerinde ve sağlıklı.
DİNÇAY: (Tür.) Er. – Kuvvetli ay.
DİNÇER: (Tür.) Er. – Kuvvetli kimse, genç, erkek, yiğit.
DİNDAR: (f.a.i.) Er. – Allah’a inanmış, bağlanmış olan kimse.
DİRAHŞAN: (Fars.) Ka. – Parlak, parlayan.
DİRAYET: (Ar.). – Zeka, bilgi, kavrayış. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DİREM: (Fars.) Er. 1. Akça, para. 2. Gümüş para.
DİRENÇ: (Tür.) Er. – Karşı koyan kuvvet, mukavemet.
DİRİCAN: (Tür.) Er. – Güçlü, canlı kimse.
DİRİĞ: (Fars.) Er. – Esirgeme, acıma.
DİRSEHAN: (Tür.) – Dede Korkut hikayelerinde, çocuğu olmadığı için hor görülen sonra da Boğaç Han adında yiğit bir oğula sahip olan kahramanın adı.
DİZDAR: (Fars.) Er. – Kale muhafızı.
DOĞA: (Tür.) Er. – Tabiat karşılığı olarak kuraldışı uydurulmuş kelime.
DOĞAN: (Tür.) Er. – Kartalgillerden, alıştırılarak kuş avında kullanılan, yırtıcı bir kuş.
DOĞANALP: – (bkz. Doğan).
DOĞANAY: (Tür.) Er. – Ayın ilk günleri.
DOĞANBEY: (Tür.) Er. – Doğan gibi atik ve cesur bey. Doğan bey: Niğbolu kalesini haçlılara karşı koruyan Osmanlı beyi Yıldırım Bayezid dönemi.
DOĞANBİKE: – (bkz. Doğan).
DOĞANER: (Tür.) Er. – Güçlü, kuvvetli, yiğit.
DOĞANGÜN: (Tür.) Er. – Sabahın ilk ışıklan.
DOĞANHAN: – (bkz. Doğanbey).
DOĞANNUR: (Tür.) Ka. – Nurun doğması.
DOĞANTEN: (Tür.) Er. – Şafak vakti.
DOĞAY: (Tür.) Er. – Ayın doğması.
DOĞU: (Tür.) Er. 1. Doğma bölgesi. 2. Güneşin doğduğu yön, şark.
DOĞUHAN: (Tür.) Er. – Doğu ülkesinin hükümdarı, hakimi.
DOĞUKAN: (Tür.) Er. – (bkz.. Doğuhan).
DOLUNAY: (Tür.). – Tam yuvarlak halde görünen ay, bedir, bedr-i tam. -Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DORUK: (Tür.) Er. – Tepe, ağaç tepesindeki körpe filiz.
DOYUM: (Tür.) Ka. – Ganimet almış.
DÖNDÜ: (Tür.) Ka. 1. Henüz evlenmemiş kız. 2. Örfte devamlı erkek çocuğu olan ailenin son doğan çocuğu kız olursa döndü adını koyarlardı.
DÖNE: (Tür.) Ka. – Karşı ziyarette bulunma. – (bkz. Döndü).
DUCİHAN: (Fars.) Ka. – İki cihan, dünya ve ahirct.
DUDU: (Fars.) Ka. 1. Hanım, küçük kardeş. 2. Papağan, tuti. Bir papağan cinsi. 3. Abla, yaşlı ermeni kadın.
DUHA: (Ar.). 1. Kuşluk vakti. 2. Kur’an-ı Kerim’de 93. surenin ismi. -Kız ve erkek adı olarak kullanılır.
DUHTER: (Fars.) Ka. – Kerime, kız.
DUMRUL: (Tür.) Er. – Dede Korkut hikayelerinde geçen bir kahramanın adı.
DURALİ: – (bkz. Dursunali).
DURAK: (Tür.) Er. 1. Yolu taşıyan araçların düzenli olarak durdukları yer. 2. Durma, dinlenme. 3. Cümle sonuna konulan nokta.
DURAN: (Tür.) Er. – Hareketsiz halde bulunan, sabit.
DURANAY: (Tür.) Ka. – Ayın en uzun süre gökyüzünde kaldığı zaman.
DURCAN: (Tür.) Er. – Canlı kal, ömrün uzun olsun.*
DURDU: (Tür.) Ka. – (bkz. Dursaliha).*
DURHAL: (Tür.) Er. – Hal üzere kal, olduğun gibi kal*
DURKADIN: , Tür.) Ka. – (bkz. Dursaliha).*
DURKAYA: (Tür.) Er. – Çocukları devamlı ölen ailelerin yeni doğan çocuklarına verdikleri isim.*
DURMUŞ: (Tür.) Er. – (bkz. Dursun).*
DURNA: (Tür.) Er. – Bir cins kuş. Turna.
DURSALİHA: (t.a.i.) Ka. – Erkek çocuğu olmayan ailelerin en son doğan kız çocuklarına verdikleri ad.*
DURSUN: (Tür.) Er. – Çocukları devamlı ölen ailelerin yeni doğan çocuklarına verdikleri ad. *
DURSUNALİ: (t.a.i.) Er. – Kız çocuğu olmayan ailelerin en son doğan erkek çocuklarına verdikleri isim.*
DURU: (Tür.) Ka. – Saf, berrak.
DURUALP: (Tür.) Er. – Özü temiz yiğit.
DURUCAN: (Tür.) Er. – (bkz. Durualp).
DURUGÜL: (Tür.) Ka. – Temiz, saf gül.
DURUHAN:. – (bkz. Durualp).
DURUKAN: – (bkz. Durualp).
DURUL: (Tür.) Er. 1. Berrak, saf duruma gel. 2. Dibe çöken şey, tortu.
DURUSAN: (Tür.) Er. – Temiz olarak tanınmış kimse.
DURUSOY: – (bkz. Durusan).
DUYGU: (Tür.) Ka. 1. His. 2. Duyulan, işitilen, hissedilen şey.
DUYSAL: (Tür.) Ka. – Duymakla, hissetmekle ilgili olan.
DÜCANE: (Ar.) Er. – sahabe-i kiramdan önemli bir şahsiyetin adı.
DÜDEN: (Tür.). 1. Yer altında akan suların kireçli tabakaları eriterek meydana getirdikleri tabii kuyu. 2. Bataklık, girdap. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DÜLFİN: (Ar.) Ka. – Arap astronomları tarafından Delphinus yıldız kümesine verilen isim.
DÜNDAR: (Fars.) Er. 1. Eski Fars hükümdarı. 2. Arkayı gözeten, koruyan asker.
DÜRDANE: (Fars.) Ka. 1. İnci tanesi. 2. Sevgili, kıymetli.
DÜREFŞAN: (Fars.) Ka. 1. İnci serpen. 2. İnci gibi söz söyleyen ağız.
DÜRİYYE: (Ar.) Ka. 1. İnci gibi parlayan, parlak. 2. Parıltılı yıldız.
DÜRNUR: (Fars.) Ka. – İnci ışığı.
DÜRRE: (Ar.) Ka. – İnci tanesi.
DÜRÜST: (Fars.) Er. 1. Doğru, düzgün, sağlam. 2. Bütün, tam.
DÜRVEŞ: (Fars.) Ka. – İnci gibi.
DÜZEY: (Tür.). – Seviye karşılığı olarak uydurulmuş olmayan. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
DÜZGÜN: (Tür.). 1. Girintisi, çıkıntısı, pürüzü olmayan. 2. Düzeltilmiş, tesviye edilmiş. 3. İyi düzen verilmiş. 4. İntizamlı, nizamlı. 5. Yolunda, rayında. 6. Kadınların yüzlerine sürdükleri beyaz veya kırmızı boya. – Erkek ve kadın adı olarak kullanılır.
